ПАРСЫ барысы

Барыс (Panthera pardus) - Африка мен Азияның едәуір бөлігін қамтитын кең таралу аймағы бар жыртқыш сүтқоректілер отрядының мысық тұқымдасының бір түрі. Барыстың түр ішілік формаларының едәуір саны сипатталған. Оңтүстік-Батыс Азияда тұратын қабыландар осы аумақтың эндемикалық түршелеріне жатады, парсы барысы (Panthera pardus tulliana).

Исторический ареал (до начала ХIX века) переднеазиатского леопарда в Юго-Западной Азии был весьма обширен, однако, в ХIX-ХХ веках произошло быстрое сокращение ареала и численности леопарда из-за прямого преследования человеком, антропогенной деградации мест обитания и сокращения кормовой базы. Современный ареал переднеазиатского леопарда сильно фрагментирован, в его пределах выделяют 21 популяцию, наиболее крупные из которых обитают в Иране (от 550 до 850 особей) и в Туркменистане (до 100 особей). Общая численность подвида, вероятно, не превышает 1000-3000 экземпляров.

Табиғатты қорғау мәртебесі

Халықаралық табиғатты қорғау одағының (IUCN) критерийлеріне сәйкес, парсы барысы Endangered - «жойылып кету қаупі төнген» санатқа жатады және жойылып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флораның түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияның (CITES) I қосымшасында көрсетілген. Парсы барысы мекен ететін барлық елдерде қорғалған және Қазақстанмен көршілес бірқатар мемлекеттердің: Ресей Федерациясының (2021), Түркіменстанның (2011) және Өзбекстанның (2009) Қызыл кітаптарына енгізілген.

20-ғасырдың соңына дейін мамандар Қазақстан аумағында бұл барысты тіркемеген. Дегенмен, соңғы онжылдықтарда Маңғыстау облысының аумағына көршілес Түрікменстаннан кем дегенде 4 барыстың енуі құжатталған, бұл парсы барыстарын 2021 жылы Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізуге негіз болды.

2020 жылы мамандар Қазақстан Республикасы парсы барысы бойынша 2021-2025 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын дайындап, Үкіметке ұсынды. Осы құжатпен танысу және парсы барысы және оны Қазақстанда сақтау мәселелері туралы толығырақ ақпарат алу үшін мына сілтемеге өтіңіз: PDF файлының орыс тіліндегі нұсқасы

Іс-шаралар жоспарында (2020) белгіленген мақсаттар мен міндеттер іс жүзінде 2023 жылы басталған Қазақстандағы барысты зерттеу және қорғау жөніндегі халықаралық жобаның негізі болды.

Бірлескен авторлар: Марк Пестов, Владимир Терентьев